top of page

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ονομάζουμε την επιστροφή γαστρικών υγρών προς τον οισοφάγο. Η πράξη της παλινδρόμησης είναι αρκετά συχνή και συμβαίνει σε όλους. Τις περισσότερες φορές μάλιστα δεν είναι καν αντιληπτή. Σε μερικούς όμως, η παλινδρόμηση είναι ιδιαίτερα συχνή και έντονη, με αποτέλεσμα να προκαλούνται συμπτώματα. Σε αυτούς που παρατηρούνται έντονα συμπτώματα από την παλινδρόμηση λέμε ότι πάσχουν από Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσο (ΓΟΠΝ). Η ΓΟΠΝ είναι μια χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος που μπορεί να έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στην ποιότητα της ζωής του ασθενούς.

Τα κυριότερα συμπτώματα από την παλινδρόμηση γαστρικού υγρού στον οισοφάγο είναι ο οπισθοστερνικός καύσος και οι όξινες ερυγές. Ο οπισθοστερνικός καύσος (καούρα) είναι ένα αίσθημα καύσου που ξεκινά χαμηλά από τον οισοφάγο (εκεί που τελειώνει το στέρνο) και ανεβαίνει προς τον τράχηλο. Μπορεί να συνοδεύεται και από την αίσθηση υγρού που ανεβαίνει στον οισοφάγο ή ακόμα και ξινής γεύσης στο στόμα.

Παρατηρείται συχνότερα μετά από λιπαρά γεύματα, μετά από κατανάλωση όξινων τροφών, μπαχαρικών, αλκοόλ, γλυκών, κατά την εγκυμοσύνη κ.ο.κ.

Πολλές φορές τα συμπτώματα είναι έντονα κατά τις νυχτερινές ώρες και μπορεί να αφυπνίσουν τον ασθενή. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να κυριαρχεί ως σύμπτωμα ο πόνος. Ο πόνος εντοπίζεται και αυτός χαμηλά, πίσω από το στέρνο και μπορεί να συνοδεύεται από άλγος κατά την κατάποση.

Η ΓΟΠΝ είναι η πιο συνηθισμένη νόσος του οισοφάγου.

 

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ΓΟΠΝ είναι:

  1. Η παχυσαρκία

  2. Η αυξημένη περίμετρος μέσης,

  3. Η κύηση, το κάπνισμα,

  4. Η κατανάλωση αλκοόλ

  5. Η αυξημένη ηλικία και

  6. Η ύπαρξη συγγενούς πρώτου βαθμού με ΓΟΠΝ.

​

Η παλινδρόμηση γαστρικού υγρού από το στόμαχο στον οισοφάγο είναι η αιτία των συμπτωμάτων που παρατηρούνται στη ΓΟΠΝ. Το γαστρικό υγρό περιέχει υδροχλωρικό οξύ και ένζυμα τα οποία διασπούν τις τροφές στον στόμαχο. Ο στόμαχος διαθέτει αρκετούς μηχανισμούς προστασίας από το οξύ όπως θα ήταν αναμενόμενο. Ο οισοφάγος όμως δεν διαθέτει ισχυρή άμυνα απέναντι στο όξινο γαστρικό υγρό, με αποτέλεσμα τη δημιουργία συμπτωμάτων αλλά και άμεσα ορατών βλαβών από την επίδραση του οξέος.

Ανάμεσα στον οισοφάγο και τον στόμαχο υπάρχει ένας προστατευτικός σφιγκτήρας. Αυτός ο σφιγκτήρας ονομάζεται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας και ο ρόλος του είναι να εμποδίζει την παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Στους περισσότερους ασθενείς με ΓΟΠΝ η παλινδρόμηση συμβαίνει όταν αυτός ο σφιγκτήρας φυσιολογικά χαλαρώνει. Σε αρκετούς όμως ο σφιγκτήρας υπολειτουργεί ή έχει υποστεί μόνιμη ανατομική βλάβη όπως συμβαίνει στην περίπτωση της διαφραγματοκήλης. Η ύπαρξη διαφραγματοκήλης αποδιοργανώνει τη λειτουργία του σφιγκτήρα προκαλώντας του ανεπάρκεια με αποτέλεσμα την εύκολη παλινδρόμηση γαστρικού υγρού στον οισοφάγο.

Στους μισούς περίπου από τους ασθενείς με παλινδρομική νόσο παρατηρούνται διαβρώσεις στον οισοφάγο τους οι οποίες γίνονται ορατές κατά τη γαστροσκόπηση. Αυτοί οι ασθενείς λέμε ότι έχουν Οισοφαγίτιδα.

Ανάλογα με το μήκος των διαβρώσεων και την έκταση που αυτές καταλαμβάνουν η οισοφαγίτιδα διακρίνεται σε 4 βαθμούς βαρύτητας. Η πλειονότητα των ασθενών με οισοφαγίτιδα έχουν οισοφαγίτιδα 1ου ή 2ου βαθμού που είναι και οι ηπιότερες μορφές.

Οι υπόλοιποι ασθενείς με συμπτώματα ενδεικτικά ΓΟΠΝ χωρίς όμως οισοφαγίτιδα πάσχουν από παλινδρόμηση χωρίς οισοφαγίτιδα ή «ενδοσκοπικά αρνητική ΓΟΠΝ». Η κατάσταση αυτή αν και δεν προκαλεί ορατές βλάβες στον οισοφάγο παρουσιάζει τα ίδια συμπτώματα με την οισοφαγίτιδα και με την ίδια βαρύτητα.

Τελικά η επίπτωση στην ποιότητα της ζωής είναι η ίδια ανάμεσα στους ασθενείς με οισοφαγίτιδα και σε αυτούς με ΓΟΠΝ χωρίς οισοφαγίτιδα.

Η μακροχρόνια έκθεση του οισοφάγου στο οξύ μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση επιπλοκών. Η μεταπλασία του επιθηλίου στον κατώτερο οισοφάγο ονομάζεται οισοφάγος Barrett και θεωρείται προκαρκινική κατάσταση.

Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου θεωρείται ότι συμβαίνει πάνω στο επιθήλιο του οισοφάγου Barrett. Οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett χρειάζονται στενή παρακολούθηση και συχνές ενδοσκοπήσεις με λήψη βιοψιών.

Άλλη επιπλοκή της μακροχρόνιας ΓΟΠΝ είναι η ανάπτυξη στένωσης στον κατώτερο οισοφάγο. Οι στενώσεις αυτού του τύπου είναι συνήθως καλοήθεις, ονομάζονται πεπτικές στενώσεις και προκύπτουν από τη ανάπτυξη ουλώδους ιστού ως αποτέλεσμα της χρόνιας φλεγμονής.

Η διερεύνηση του ασθενούς που αναφέρει συχνές παλινδρομήσεις περιλαμβάνει τη διενέργεια ορισμένων εξετάσεων. Η κυριότερη από τις εξετάσεις που γίνονται είναι η γαστροσκόπηση. Η γαστροσκόπηση γίνεται από τους γαστρεντερολόγους.

Το γαστροσκόπιο είναι ένας λεπτός, εύκαμπτος σωλήνας με βιντεοκάμερα στο άκρο του. Η εικόνα επεξεργάζεται και μεταφέρεται σε μεγάλη οθόνη. Έτσι είναι δυνατή η άμεση παρατήρηση του οισοφάγου, του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου.

Με τη γαστροσκόπηση μπορεί να διαγνωστεί η οισοφαγίτιδα, η διαφραγματοκήλη, ο οισοφάγος Barrett, η στένωση του οισοφάγου, ο καρκίνος του οισοφάγου αλλά και πλειάδα παθήσεων του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Η εξέταση γίνεται με τον ασθενή σε ήπια καταστολή και διαρκεί πέντε με δέκα λεπτά. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης είναι δυνατό να ληφθεί και δείγμα ιστού για ιστολογική εξέταση.

Άλλες εξετάσεις που μπορεί να χρειαστεί να γίνουν είναι το οισοφαγογράφημα με βάριο, για την ανάδειξη διαφραγματοκήλης ή στενώσεων, η οιοσφαγική pHμετρία και μανομετρία για την ανάδειξη παθολογικής παλινδρόμησης και τυχόν υποτονικού σφιγκτήρα, σπανιότερα το σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό τεχνήτιο και άλλες.

Η θεραπεία των ασθενών με ΓΟΠΝ περιλαμβάνει:

​

α. τροποποιήσεις του τρόπου ζωής,


β. φαρμακευτική θεραπεία και


γ. χειρουργική θεραπεία.

​

α. Οι ασθενείς καλό θα ήταν να αποφεύγουν κάποιες τροφές όπως τις λιπαρές τροφές, τα γλυκά (ιδίως τα σιροπιαστά και οι σοκολάτες), τα μπαχαρικά, τα όξινα (χυμός λεμονιού, ξινό πορτοκάλι, ντομάτα), το αλκοόλ (ιδίως το κόκκινο κρασί) και το κάπνισμα. Όλες σχεδόν αυτές οι τροφές επιδρούν στον σφιγκτήρα προκαλώντας χαλάρωση και ευνοώντας την παλινδρόμηση. Κάποια φάρμακα επίσης δρουν στον σφιγκτήρα προκαλώντας χαλάρωση και ίσως θα ήταν καλό να αποφεύγονται.

Η ανύψωση του κρεβατιού ώστε να υπάρχει μια κλίση από το κεφάλι προς τα πόδια βοηθά ώστε να καθαρίζει γρήγορα ο οισοφάγος από το γαστρικό υγρό που παλινδρομεί κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Η απώλεια των περιττών κιλών είναι σημαντική και βοηθά στη βελτίωση των συμπτωμάτων.

​

β. Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει τρεις μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων. Τα αντιόξινα, τους Η2 ανταγωνιστές και τους αναστολείς της αντλίας πρωτονίων. Η αγωγή που θα ακολουθήσει ο εκάστοτε ασθενής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και ρυθμίζεται από το γαστρεντερολόγο σε συνεργασία με τον ασθενή.

 

γ. Η ΓΟΠΝ είναι μια χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος. Από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί, κατά κανόνα θα υποτροπιάσει σε ποικίλο χρόνο μετά τη λήξη της αγωγής.

Η χειρουργική θεραπεία στοχεύει στην ενίσχυση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Έτσι επιτυγχάνεται ελάττωση των παλινδρομικών επεισοδίων. Η τυχόν διαφραγματοκήλη διορθώνεται και αυτή. Οι αντιπαλινδρομικές επεμβάσεις, όπως λέγονται, γίνονται σήμερα λαπαροσκοπικά με χρόνο νοσηλείας που δεν ξεπερνά τις 1-2 ημέρες. Η επιστροφή στην καθημερινότητα γίνεται πολύ σύντομα και είναι μια ελκυστική λύση για νέους ασθενείς ή για όσους προτιμούν τη διακοπή των φαρμάκων. Τα ποσοστά επιτυχίας είναι αρκετά υψηλά και πολλοί ασθενείς διακόπτουν τη φαρμακευτική αγωγή. Η απόφαση για χειρουργική αντιμετώπιση λαμβάνεται από τον ασθενή σε συνεργασία με το γαστρεντερολόγο που τον παρακολουθεί.

​

Συνοπτικά: 

H ΓΟΠΝ είναι μια συνηθισμένη νόσος του οισοφάγου και η συχνότητά της αυξάνεται. Είναι μια χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος που χαρακτηρίζεται από οπισθοστερνικό καύσο (καούρα) και όξινες ερυγές.

Με την γαστροσκόπηση γίνεται η διάγνωση της οισοφαγίτιδας, διαπιστώνεται η παρουσία ή όχι διαφραγματοκήλης και αποκλείονται άλλες παθήσεις του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, που μπορεί να παρουσιαστούν με παραπλήσια συμπτώματα.

Η οισοφαγίτιδα είναι η ορατή βλάβη του οισοφάγου από την παλινδρόμηση του οξέος.

Τα φάρμακα που είναι διαθέσιμα στις μέρες μας είναι εξαιρετικά και μπορούμε να ελέγξουμε ακόμη και τις βαρύτερες περιπτώσεις με μεγάλη επιτυχία. Η καλή συνεργασία του ασθενούς με τον θεράποντα ιατρό του είναι απαραίτητη για τον βέλτιστο έλεγχο της νόσου.

Για περισσότερες πληροφορίες και απορίες απευθύνεστε στον ιατρό.

bottom of page